Blockchain Nedir?
Düzey : 0x01
Blockchain (Blokzincir) teknolojisini anlatmadan önce isterseniz Bitcoin’e bir göz atalım. Bitcoin en temel anlamda karşılığı parasal bir değer olan bir bilgisayar kaydının şifrelenmiş halidir. Bitcoin herhangi bir aracı olmadan kişiden kişiye güvenli şekilde ödeme yapmayı mümkün kılan kripto paradır. Buradaki aracıdan kasıt kullanmış olduğumuz banka uygulamalarıdır. Bu banka uygulamalarını kullanmak bizlere zaman, nakit (para transferlerinde alınan komisyonlar) ve en önemlisi özel bilgilerimizi kaybettirmektedir. Bitcoinin çıkış felsefesi ise tam olarak burada anlaşılıyor. Maliyetsiz, anlık ve merkeziyetsiz para transferi… Ancak gittikçe popülerleştiği için Bitcoin para transferi hem eskisine kıyasla uzun sürmekte hem de değer anlamında küçük transferler için büyük maliyetler içermekte. Bunun sonucunda Bitcoin artık “geleceğin anlık parası” olarak değil “geleceğin değer saklama aracı” olarak tanımlanmakta. Bitcoin ile kullanılmaya başlanan blockchain teknolojisinin yanı sıra “Tangle” gibi altyapılar ile merkeziyetsizlikten fedakarlık ederek işlemlerin gerçekten maliyetsiz ve hızlı olması sağlanır. Tangle ise bambaşka bir konudur. İlerleyen zamanlarda tangle’ı da anlatıp blockchain ile karşılaştırmasını yapacağız. Konuyu dağıtmadan Blockchain’e geri dönelim.
Blockchain, geleceğin teknolojisi hatta ve hatta ilerleyen zamanlarda adını daha sık duyacağımız Web 3.0'ın yazılımsal mimari yapısıdır. Blockchain özünde bir veri tabanı, bir kayıt defteridir. Bu veri tabanına yakından bakacak olursak, verilerin sıralı bir şekilde bloklara kaydedildiğini görürüz. Girilen veri topluluklarına Blok denir ve Blok hacmi dolduğunda ise bir başka Blok oluşturulur. Üretilen bloklar ise birbirlerine zincir şeklinde bağlı. “Neden zincir şeklinde bağlı?” dediğimizi yazının ilerleyen kısımlarında daha iyi kavrayacağız. Her bir Blokchain yapısının kendine özgü kuralları vardır. Bu kuralları şöyle sıralayabiliriz: Blokların büyüklüğü, bilgi alanları, kayıtların nasıl kaydedileceği, blok dolunca ne yapılacağı, blokların üretilme şartları ve dahası. Blockchain’i daha iyi anlamak için öncelikle “Hash nedir ve neyi ifade eder?” ona göz atalım.
Hash, girdiğiniz herhangi bir verinin parmak izini oluşturur. Parmak izi ise girilen verinin özgünlüğünü ifade etmektedir. Parmak izi oluşturulurken genelde SHA (Secure Hash Algorithm) algoritması kullanılır. SHA algoritması, girilen herhangi uzunlukta bir verinin (belge, resim, uzun yazılar veya tek bir harf) sabit uzunlukta bir çıktısını oluşturmaktadır. Oluşturulan parmak izi o kadar hassastır ki “yapboz” ile “Yapboz” kelimelerinin çıktıları farklı olacaktır. Bu sebepten ötürü blockchain’de yapılan en ufak değişikliğin belirlenmesinde hashleme işlemi önemli rol oynamaktadır.
Blockchain’i diğer veri setlerinden ayıran en önemli özelliklerden birincisi, her bir verinin kendisinden önceki verinin izini (hash) taşımasıdır. Bir blokta bulunan verilerin tamamıyla sabit uzunlukta bir hash değeri oluşturulur. Bloğun hash değeri kendisinden bir sonraki bloğun girdilerinin içinde yer alır. Daha sonra, önceki bloğun hash değerinin girmiş olduğu bloğun da hash değeri bir sonraki bloğa girdi olarak bağlanır. Bir veride yapılan değişiklik zincirin geri kalanını tamamıyla etkileyeceğinden yapılan değişiklikler kolayca fark edilir ve zincirin güvenliği sağlanmış olur. Hash işlemindeki hassaslık, herhangi bir blokta yapılan en ufak değişikliğin tüm zincir yapıyı etkilemesine yol açar. Blockchain’in en önemli özelliklerinden ikincisi ise blokların sadece eklenebilir olmasıdır. Yani bu özellik şu anlama gelmektedir: Bir blok zincirine blok eklendikten sonra hiçbir şekilde eklenen blok zincirden çıkarılamaz. Bu özellik blockchain’in salt eklenir olduğu anlamına gelmektedir. Yani blockchain, diğer veri gruplarından farkını blokların salt eklenir ve değiştirilemez olmasıyla belirtir.
Blockchain teknolojisi kabataslak bu şekildedir ve isteyen herkes gerekli yazılımları edinerek kendi bloğunu oluşturabilir. Merkeziyetsizlik ve blockchain ise herkesin gerekli yazılımlar aracılığıyla yaptığı blok alışverişleri sonucunda blokchain yapısı oluşturarak ortak bir noktada buluşur. İsteyen herkesin ağa katılması ise bazı güvenlik sorunlarını ortaya çıkarmaktadır. Güvenlik sorunlarından biri bloklarda bulunan emirlerin doğruluğudur. Yani isteyen herkes blok oluşturabiliyorsa neden kişi kendi cüzdanına istediği miktarda coin aktaramasın değil mi? İşte tam olarak bu noktada uzlaşı algoritmaları devreye giriyor. Her kripto paranın uygulamış olduğu bir uzlaşı algoritması bulunmaktadır.
- Mert KÜTÜK
